(Handelingen 11: 26b)

Herinner je jezelf nog de zomer van 2014? Het was de periode waarin onrustbarende berichten uit Noord-Irak ons bereikten. En kort daarna ‘versierden’ Facebookgebruikers over de hele wereld, uit solidariteit, hun account met de Arabische letter N. Die staat voor ‘Nasrani’, de aanduiding die Moslims gebruiken om christenen aan te duiden. In de stad Mosoel was die letter door IS-strijders in voordeuren gekerfd waarachter zij aanhangers van Jezus Christus vermoedden. Kort daarna werden deze adressen ook door hen met een bezoek ‘vereerd’ en werd een ultimatum achtergelaten: je bekeren tot de islam, een hoge belasting betalen of sterven door het zwaard…

Misschien heb je zelf ook wel zo’n Nasrani-teken op jouw Facebookaccount gehad. Of, in eerder tijden, een visje achter op de auto, omdat de letters van dat Griekse woord voor
vis niet alleen gaan over dat door het water glijdende beest, maar ook staan voor Ièsous Christos Theou Huios Sootèr  (= Jezus Christus, Gods Zoon, Verlosser). In tijden van vervolging tekende men een visje (ichthus) in het zand om onopvallend te kennen te geven dat men bij Jezus Christus hoorde. Tegenwoordig weet bijna iedereen wel waar het voor staat en zwemt er achterop sommige bolides een haai met een geopende bek achter het visje aan. Waardoor meteen duidelijk  is dat de eigenaar het niet zo op visjesmensen heeft…

We gaan weer terug naar de tekst uit Handelingen 11. Toen de christenvervolging in Jeruzalem ernstige vormen aannam, vluchtten velen naar andere plaatsen en ook meerderen naar Antiochië, waar een grote christelijke gemeente ontstond. De gemeente kwam tot groei en bloei, wat overigens geen verdienste was van de zendelingen Barnabas en Paulus, maar volgens vers 21 een geschenk van de Heilige Geest, die toen zorgde, en nu nog steeds zorgt, voor geloof en bekering.
In deze plaats, die tegenwoordig ‘Antakya’ heet, ontstaat een nieuwe naam om de aanhangers van Jezus mee aan te duiden. Gingen ze eerst door het leven als ‘mensen van de Weg’ (zie o.a. Hand. 9: 2), in deze stad worden ze voor het eerst ‘christenen’ genoemd. Waarom dat zo is? Nou, volgelingen van Jezus werden tot die tijd als een richting binnen het Jodendom gezien. Omdat in Antiochië heidenen ‘vanuit het niets’ tot geloof in Jezus komen, zou de oude aanduiding voor verwarring kunnen zorgen. Vandaar dat een nieuwe naam nodig is.

De nieuwe naam die gevonden wordt is ‘christenen’: volgelingen van Jezus, de Christus (=Gezalfde). Er bestaan ook Bijbelhandschriften die een andere eerste klinker hebben: e in plaats van i, waardoor de naam niet verwijst naar
Christus, maar naar het woord ‘chrèstos’, wat ‘goed’ of ‘nuttig’ betekent. In dat geval zou het ook weleens een scheldwoord geweest kunnen zijn, in de zin van: “Daar heb je die brave hendriken weer, die mensen die alles goed willen doen en helemaal volgens de letter willen leven”. En hoewel ik ervan overtuigd ben dat de verwijzing naar de titel van Jezus het sterkste is geweest, kan dat brave er wel in meegeklonken hebben, iets wat soms helaas nog steeds het geval is: “Die mensen zijn wel heel christelijk!”

Afsluitend nog naar de boodschap van het bovenstaande voor ons eigen leven. Aan welke naam geef je zelf de voorkeur? Als anderen met krijt iets op je voordeur willen zetten, welke letter of symbool mag het dan van jou zijn? En wat is je eigen beleving bij de omschrijving ‘christenen’? Als anderen je erop aanspreken, zorgt dat dan voor een gevoel van gêne, of vervult op zo’n moment dankbaarheid, blijdschap of zelfs trots je hart? Je kunt de naam ook zien als een uitdaging, die erom vraag om waargemaakt te worden in het leven van alledag. In ieder geval zal duidelijk zijn dat het bij de naam ‘christen’ niet om een onderscheiding gaat, maar om een uitnodiging aan jezelf en aan anderen om Jezus te vertrouwen!

 

Ds. B.F. (Bas) Bakelaar
juli/augustus 2021